اشخاص حقيقي و حقوقي

اشخاص حقيقي و حقوقي، جزء اصطلاحات حقوقي هستند كه دانستن آنها براي صاحبان هر كسب و كار لازم است. دو اصطلاح شخصيت و اشخاص، معاني متفاوتي از هم دارند. دراصطلاح عموم شخص يعني، يك فرد مشخص كه داراي شخصيت جداگانه اي از افراد ديگر است. اما در اصطلاحات حقوقي، شخصيت حقوقي و اشخاص حقوقي يك معنا را دارند و مي توانند به جاي هم به كار روند.

نكته: در علم حقوق، شخصيت به معناي داشتن صلاحيت و شايستگي، براي برخورداري از حقوق و تكاليفي خاص است. شخصيت حقوقي، از مجموع اشخاص حقيقي تشكيل شده كه با هم شركت، ارگان، موسسه، سازمان يا... را تاسيس كرده اند و اين مراكز با توجه به اهدافشان، شخصيتي حقوقي و هويتي فرضي، مستقل و جداگانه از افراد تشكيل دهنده آن، پيدا مي كنند.

در اين بخش، به تعريف جداگانه اشخاص حقيقي و حقوقي (يا همان شخصيت هاي حقيقي و حقوقي) مي پردازيم.

تعريف شخصيت يا اشخاص حقيقي

اشخاص حقيقي يا طبيعي، به تك تك افراد انساني گفته مي شود كه به واسطه انسان بودن، هويت، شخصيت و حقوقي را دارا مي باشند. ويژگي هاي افراد حقيقي عبارتند از:

1. شخص حقيقي، آغاز و پاياني به نام تاريخ تولد و مرگ دارد.
2. به واسطه نام و نام خانوادگي مشخصي شناخته مي شود.
3. در مكان خاصي زندگي مي كند و شناسه ملي مخصوص به خود را دارد.
4. از نظر سياسي و معنوي، تابع دولت، نسب و مكان زندگي خويش است.
5. امضاء مخصوص خود را دارد كه تابع شخصيت اوست.
6. صلاحيت لازم براي اشخاص حقيقي، اهليت ناميده مي شود كه شامل: داشتن چند ويژگي (تولد، امكان ازدواج، حضانت، طلاق و مرگ) است.

تعريف شخصيت يا اشخاص حقوقي

شركت ها، مراکز، مؤسسات، سازمان ها و... با ثبت شدن، دارای شخصیتی حقوقی مي شوند كه اعتبار بخش و معرفي كننده فعاليت و موجوديت آنها مي باشد. زمانی‌که یک مؤسسه تجاری _ اقتصادي تاسيس مي شود، با قوانين و مسئوليت هايي خاص، به ‌دنبال کسب نتایج و منافع براي اعضای خود است و همه اعضاء آن نیز، بر اساس معیارهای مختلف، متعهد به تلاش در جهت نتیجه اي مشخص و مشترک هستند. اما آن موسسه يا مركز داراي شخصيتي جداگانه از اين افراد است.

درواقع شخصیت حقوقی، ماهیتی است که سازمان ها یا مراکز تجاری _ اقتصادی، به‌ صورت مستقل از افراد تشكيل دهنده آن، دارند و به آن مراکز يا موسسات، هویتي جداگانه می‌بخشد. شخصيت حقوقي، مصداق نظريه مكتبي در روانشناسي به نام "گشتالت" است كه پيروان آن معتقدند: (كل چيزي بيشتر از اجزا تشكيل دهنده آن است). شخص حقوقی، شخصی اعتباری است و فرض می‌شود که چنین فردی وجود دارد...

اشخاص حقيقي و حقوقي، هر دو مسئوليت ها و حقوقي دارند. همان‌ طور ‌که اشخاص حقیقی، داراي تکالیف و مسئولیت ‌هایی هستند و حقوق مختص خود را دارند، شخصيت هاي حقوقی نيز، تكاليف و مسئوليت هايي داشته و از حقوق قانوني خاص خود برخوردار هستند.

اشخاص حقوقي، شامل افرادي با اين ويژگي ها مي شوند:

تمدید برند هم مانند هر پروسه اداری دیگری نیازمند اسناد و مدارک است تا شما بتوانید برند خود را برای دیگران اثبات کنید. این اسناد و مدارک برای افراد حقیقی و حقوقی متفاوت بوده و به شرح زیر است:

1. اشخاص حقوقي نيز، آغاز و پايان مشخصي دارند.
2. قصد و اراده بودن به عنوان يك شخص حقوقي را دارند.
3. اهداف و فعاليت هاي حقوقي خاص خود را دنبال مي كنند.
4. در مراجع ذيصلاح، شناخته شده هستند.
5. نوع و نحوه فعاليت حقوقي خود را ثبت كرده اند.
6. صلاحيت لازم براي اشخاص حقوقي، دارا بودن "شخصيت حقوقي" مي باشد كه به واسطه تاسيس شركت، سازمان يا... شكل مي گيرد.
7. با پايان فعاليت آن شركت، يا موسسه يا... اشخاص حقوقي نيز صلاحيتشان به پايان مي رسد.
8. با پايان يافتن فعاليت مركز يا شراكت مد نظر، بايد زمان پايان شخصيت حقوقي ثبت شود.
9. اشخاص حقوقي، بايد نام منحصر به فرد و خاص خود را داشته و نامشان هنگام ثبت در مدارك قيد شود.
10. اقامتگاه شخص حقوقي، مركز فعاليت او محسوب مي شود، و در آن محل، تصميمات مهم اخذ شده و فعاليت هاي مرتبط با اهداف او انجام مي شود.
11. اركان مهم مركز فعاليت شخص حقوقي،‌ هيئت مديره، موسسان و مدير عامل آن مركز مي باشند.
12. با توجه به مكاني كه فعاليت شخص حقوقي در آن انجام مي شود، تابعيت او نيز مشخص مي شود. مثلا: شركتي كه در ايران تاسيس شده، تابعيت ايراني دارد.
13. اشخاص حقوقي، داراي شناسه ملي هستند كه مانند كد ملي اشخاص حقيقي، تمام مشخصات آنها در آن ثبت شده است و مي توان، اعتبار آنها را به اين وسيله بررسي كرد.
14. شخصيت هاي حقوقي، از افراد و اشخاصي حقيقي تشكيل شده كه با مشاركت هم، هويتي جداگانه به عنوان شخصيت حقوقي را ايجاد كرده اند.

تفاوت ها و شباهت هاي اشخاص يا شخصيت هاي حقيقي و حقوقي

با توجه به ويژگي هايي كه برشمرديم، مي توان گفت اشخاص حقيقي و حقوقي ويژگي هاي مشتركي دارند كه عبارتند از:

1. هر دو داراي حقوق و تكاليف مختص خود هستند.
2. هر دو صلاحيت لازم براي داشتن عنوان، اشخاص حقيقي و حقوقي را دارند.
3. هر دو اقامتگاه خاص خود را دارند.
4. هر دو تابعيت حقوقي خاصي را با توجه به مكان اقامتشان دارند.
5. هر دو نام مشخصي جهت معرفي خود دارند.
6. هر دو آغاز و پايان مشخصي دارند.

تفاوت هاي اشخاص حقيقي و حقوقي

1. اشخاص حقيقي، نيازي به ثبت كردن تمام فعاليت هايشان ندارند، ولي اشخاص حقوقي بايد، شروع، پايان، نوع فعاليت و تمام مشخصات آن را دقيقا در مراكز ذيصلاح، ثبت كنند.
2. اشخاص حقيقي، اهداف متفاوتي نسبت به اشخاص حقوقي دارند و مي توانند به صورت انفرادي به فعاليت هاي حياتي خود را ادامه دهند، ولي اشخاص حقوقي، معمولا توسط تيمي كه آن را تشكيل داده و اداره مي كند، موجوديت دارند و در صورت تصميم آنها براي پايان بخشيدن به اين شراكت، شخصيت حقوقي مرتبط نيز به پايان مي رسد.

انواع اشخاص يا شخصيت هاي حقوقي

1. اشخاص حقوقی داراي حقوق عمومی:

اين اشخاص، داراي اهداف عمومي هستند، بلافاصله و با ايجاد شدن داراي شخصيت حقوقي مي شوند و براي فعاليت خود نيازي به ثبت شدن ندارند. مثل: وزارتخانه ها، دانشگاه ها و سازمان نظام پزشكي و...

2. اشخاص حقوقي داراي حقوق خصوصی

اين اشخاص يا شخصيت ها، به هويت مؤسسه ها، سازمان ها، مراکز يا شركت هايي گفته مي شود که داراي اهداف تجاری _ اقتصادي يا حتي غير تجاري هستند، ضوابط خاص خود را دارند، برخلاف دسته اول، براي شروع فعاليت نیاز به ثبت شدن دارند و حتماً باید از نظر قانونی و حقوقی موجودیت خود را اعلام و ثبت كرده باشند.

اشخاص حقوقي كه حقوق خصوصي دارند نيز، دو دسته هستند كه عبارتند از:

1. اشخاص حقوقي داراي حقوق خصوصي تجاري:

اين اشخاص، مرتبط با شركت هاي تجاري ( با اهداف و فعاليت هاي تجاري) هستند و شامل اين 7 نوع شركت مي شوند:

1. سهامی عام و خاص
2. تضامنی
3. نسبی
4. با مسئولیت محدود
5. مختلط سهامی
6. مختلط غیر سهامي
7. تعاونی تولید و مصرف

2. اشخاص حقوقي داراي حقوق خصوصي غير تجاري:

اين اشخاص، مربوط به موسسات و شركت هاي غير تجاري (با اهداف علمي، ادبي، خيرخواهانه و...)‌ هستند. اين اشخاص خود به سه دسته ديگر تقسيم مي شوند:

• موسسات انتفاعي

اين موسسات، اهداف تجاري ندارند اما براي منافع مادي تشكيل شده اند. مثل: مراكز خدمات مشاوره اي، موسسات حقوقي، مراكز آموزش آزاد و...

• موسسات غير انتفاعي

اين مراكز، اهداف تجاري نداشته و براي كسب سود مادي نيز تشكيل نشده اند، بلكه در جهت اهداف عام المنفعه و فعاليت هاي غير انتفاعي تشكيل شده اند. مثل: گروه هاي حمايت از سلامت محيط زيست يا موسسه هاي آموزش هاي رايگان و... كه اين دسته از شخصيت هاي حقوقي، سازمان هاي مردم نهاد ( NGO) يا، سمن ناميده مي شوند.

نكته: دسته ديگري را نيز مي توان در زمره اشخاص حقوقي داراي حقوق خصوصي برشمرد كه شامل، موقوفات است. بر اساس قوانين سازمان اوقاف، حج و امور خيريه، موقوفات نيز جزء شخصيت هاي حقوقي داراي حقوق خصوصي هستند.

بيشتر بدانيد: مراحل ثبت شركت

نتیجه گیری

بر اساس توضيحات كامل در اين مقاله، مي توان نتيجه گرفت كه تمام اشخاص حقوقي و حقيقي (در برخي موارد) در صورت دنبال كردن اهداف تجاري و منافع شخصي، بايد موجوديت كسب و كار خود را ثبت و تعريف نمايند تا بتوانند شروع به فعاليت كنند. اما شراكت هاي مدني يا فعاليت هايي كه مطابق با اهداف و منافع عمومي هستند، نياز به ثبت شدن ندارند.

در صورت نياز به ثبت شركت، يا آشنايي بيشتر با روش هاي ثبت آن، به مقالات بعدي ما درسايت حقوقي Sabtworld.com مراجعه كنيد. همچنين، مشاوران ما، آماده پاسخگويي به سوالات شما عزيزان در زمينه مسائل حقوقي مرتبط با ثبت شركت، برند و... هستند.

1- آيا شراكت افراد به صورت دو نفره، نياز به ثبت شدن دارد؟

بله، هر نوع شراكتي كه با اهداف و منافع شخصي، تجاري شروع به فعاليت كند بايد در مراجع ذيصلاح ثبت شود تا اجازه فعاليت داشته باشد.

2- آيا اشخاص حقوقي و شخصيت حقوقي با هم متفاوتند؟

خير، در علم حقوق، شخصيت حقوقي از مجموع اشخاص حقيقي تشكيل شده كه با هم شركت، ارگان و... را تاسيس كرده اند و شخصيت حقوقي، هويتي فرضي، مستقل و جداگانه از افراد تشكيل دهنده دارد.

برای مشاوره رایگان فرم زیر را پر کنید